Aan de vooravond van een nieuw jaar zet Pretwerk.nl de verwachtingen en ontwikkelingen in recreatie en (binnenlands) toerisme voor 2024 op een rijtje. Het wordt zeker een uitdagend jaar, maar uitdagingen zorgen er voor dat topondernemers en managers zich kunnen onderscheiden.
Maatschappelijke ontwikkelingen die de trends gaan beïnvloeden:
- Hogere lonen, terwijl inflatie afvlakt; mensen hebben relatief meer te besteden
- Arbeidsmarktkrapte blijft een knelpunt
- Investeringen geremd door relatief hoge rente
- Vliegreizen naar het buitenland worden duurder (Meer belast)
- Nieuwe politieke wind (minder aandacht voor duurzaamheid, meer voor mensen)
- Relatief veel regenachtig weer einde 2023 van invloed op vakantieplannen in NL in 2024
- (Nieuw)bouwplannen beperkt door stikstofwetgeving en beperkte ruimte op de stroomnetten
1. Grootste leisure-groei in retailtainment
Een segment dat in Nederland sterk achter is gebleven bij internationale ontwikkelingen is de zogenaamde ‘Retailtainment’; dat zijn recreatie (leisure) concepten binnen winkelgebieden. In diverse werelddelen (o.a. VS, Midden Oosten, Verre Oosten, Canada) worden shopping malls ingericht om je er een dagje te vermaken. Het belangrijkste doel is dat de bezoeker er (veel) langer verblijft – en tijdens het verblijf meer uitgeeft. Natuurlijk blijft het winkelen (funshoppen) er centraal staan. Maar er worden allerlei recreatie-activiteiten en attracties aan toegevoegd om er langere tijd leuk te kunnen verblijven. In extreme gevallen gaan er zelfs achtbanen door het winkelgebied. Ook aantrekkelijk horecapleinen zijn een onderdeel van deze centra van vermaak.
In Nederland heeft ontwikkeling van Retailtainment tot nu toe op een vrij laag pitje gestaan om meerdere redenen. 1. Voor een nieuwe functie binnen een winkelgebied is wijziging van het bestemmingsplan nodig. Dat is een vrij lange procedure. Er zijn ook krachtenvelden die in retailtainment bij Shopping outlet buiten het stadscentrum een bedreiging zien van het centrumgebied. 2. Retailtainment is het makkelijkst en snelst te implementeren bij nieuwe winkelgebieden. In Nederland wordt bij ontwikkeling vaak eerste gekeken naar het opknappen van bestaande winkelcentra.
Overigens heeft Nederland al een bijzonder succesvol retailtainment gebied: Amsterdam; met een bijzonder aantrekkelijke mix van winkels, cultuur en vermaak in een uniek authentiek decor. Het is dermate aantrekkelijk dat bezoekers van over de hele wereld dit op hun ’to do’ lijstje hebben staan. Het is inmiddels wel bekend dat de enorme toeloop (overtoerisme) ook de nodige zorgen met zich meebrengt.
Belevingsgerichte retail gaan we overigens ook steeds vaker terugzien in attractie en vakantieparken. Zij bieden al een perfecte omgeving voor dit soort concepten en het is een aantrekkelijk verdienmodel – mits goed geïmplementeerd.
2. Aanpasbaar bouwen en inrichten – gericht op snelle veranderingen
De levenscyclus van veel producten in de recreatiesector wordt steeds korter, en snel voortschrijdende technologie (o.a. energietransitie en immersive experiences) zorgt de komende jaren voor de nodige verandering.
Mede om die reden zal er bij ontwerpen van nieuwe attracties, vakantiehuizen, centrumgebouwen en voorzieningen bij voorbaat rekening worden gehouden met aanpassingen in de toekomst. Hierdoor kun je relatief snel en budgetvriendelijk een thema (attracties) of inrichting (vakantiehuisjes en centrumgebouw) aanpassen. Bij de energietransitie komt er een grote verandering aan als het park steeds meer overschakelt op elektriciteit en duurzame energie – in de toekomst gecombineerd met opslag van energie. Het onderliggende grid moet daar nu al op voorbereid zijn.
In het verlengde van deze trend zien we dat er bij de aanleg / bouw ook wordt nagedacht over hergebruik van productiemiddelen. (cradle to cradle)
Veel marktsegmenten in de Nederlandse dag- en verblijfsrecreatie zijn al behoorlijk verzadigd. Vooral markten waar de afgelopen jaren goed geld is verdient zijn in trek. Denk bijvoorbeeld aan de hotels in Amsterdam of vakantieparken (vooral aan de kust) Amsterdam heeft inmiddels een bouwstop voor hotels ingevoerd en ook aan de kust wordt het aantal nieuwe ontwikkelingen flink ingeperkt. Ook de dagrecreatie in Nederland (o.a. pretparken en dierentuinen) kent een zeer hoge dichtheid van attracties per inwoner.
3. Nieuwe concepten voor het budgetsegment
Afgelopen jaren zijn er diverse verblijfsrecreatieve terreinen onttrokken aan het budgetsegment. Het meest bekende voorbeeld zijn de campings die worden opgekocht en omgevormd tot vakantieparken. Of zoals de politieke partij SP het verwoord: “Wij moeten wijken voor de rijken”. De grootste budgetketen in ons land ‘De Oostappen Vakantieparken’, met 11 vakantieparken, wordt steeds verder beperkt in de bedrijfsvoering. Ook (familie)campings versterken deze trend door te stoppen met het aanbieden vaste jaarplaatsen, die relatief weinig opleveren aan verhuur per dag en in extra bestedingen op het bedrijf.
Dat er ook in het budgetsegment wel degelijk een businessmodel mogelijk is zien we o.a. bij supermarkten (Aldi , Lidl, Dirk van den Broek) of retail (budgetketen Action blijft maar groeien in Nederland.) Een vaste grote speler in dit segment zijn de kampeerboeren, verenigd in de SVR of VeKaBO.) Maar die bieden vooral kampeerplaatsen; een vakantievorm die niet bij iedereen in de smaak valt. Mensen met een klein budget konden tot nu toe ook kiezen voor een vlucht naar het (goedkopere) buitenland; bijvoorbeeld Turkije, Bulgarije, of jongeren naar de Spaanse costa’s.. Maar door het verhogen van belasting op vliegen wordt ook deze pas afgesneden.
De balans tussen vraag en aanbod komt steeds schever te liggen; en veel mensen geven een hoge prioriteit aan hun vakantie. Het is zelfs één van de mensenrechten: 24. Je hebt recht op rust, vrije tijd en betaalde vakantie.
Het is wachten op nieuwe (grootschaliger) concepten die een budgetvriendelijk aanbod op de vakantiemarkt in Nederland realiseren. Deze nieuwe concepten kunnen ook worden ingezet om een andere wens vanuit de overheid (NBTC) een push te geven, namelijk; Het spreiden van toerisme over heel Nederland. In België geeft de nationale overheid impulssubsidies om mensen met een bescheiden budget te helpen aan de mogelijkheid om vakantie te vieren.
4. Plattelandstoerisme krijgt een impuls
Uit een inventarisatie door het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC) bleek eerder dit jaar dat vakantiegangers in grote getale open staan voor een vakantie op het platteland. Dat geldt niet alleen voor Nederlanders, maar ook voor gasten afkomstig uit België en Duitsland. Dit is een impuls vanuit de vraagzijde.
Ook aan de aanbodkant is er reden om te kijken naar ontwikkelingen in recreatie en toerisme. De landbouwsector staat aan de vooravond van een grote verandering, waarbij vooral wordt gekeken hoe de stikstof kan worden gereduceerd. Een van de alternatieven is het opzetten van een recreatief bedrijfsconcept. Het is voor de agrariërs weliswaar een totaal ander soort bedrijf, maar het groene aantrekkelijke landschap, leent zich veelal prima voor een recreatieve ontwikkeling.
5. Ketenvorming en nichemarketing
Afgelopen jaar werd de recreatiesector opgeschrikt door een mega overname: Landal werd overgenomen door Roompot. En dit is lang niet de enige keten in de verblijfsrecreatie die steeds meer bedrijven aan de keten koppelt. Ook EuroParcs en Dormio zijn bezig met het realiseren van een sterke positie in het segment van de verblijfsrecreatie. De Fletcher hotelgroep liet onlangs aan de nieuwszender BNR weten dat zijn willen doorgroeien naar 150 hotels. Ook buitenlandse vakantieketens, die zijn uitgegroeid in hun eigen land, zijn in Nederland op zoek naar expansie (b.v. Capfun in Vakantieparken of TeamSport E-karting in de indoor entertainment.) Ketenvorming is overigens een normaal fenomeen in een markt met een hoge verzadigingsgraad, omdat daarmee kostenvoordelen behaald kunnen worden. Ook de komende jaren zal deze trend zich versterkt doorzetten.
De trend van ketenvorming kent ook een tegentrend: nichemarketing. Ketens die zich sterk richten op efficiency hebben nogal eens de neiging om erg eenvormig te worden. Wie op zoek is naar persoonlijke en unieke ervaringen wordt vaak beter bediend door kleinschalige bedrijven met een uniek concept. Veel van deze bedrijven richten zich sterk op een nichesegment waarin zij zich goed kunnen onderscheiden en de harten winnen van een specifieke doelgroep. Die zijn vervolgens graag bereid om een meerprijs te betalen voor het onderscheidend vermogen.
6. Automatiseren en self service
Een van de grootste uitdagingen voor ondernemers in heel Nederland is het vinden van voldoende geschikt personeel. Ook voor 2024 wordt nog altijd een grote krapte op de arbeidsmarkt voorspeld. En als je de demografische ontwikkelingen bekijkt (vergrijzing van Nederland) dan wordt de krapte op de arbeidsmarkt in de toekomst alleen nog maar groter. De sector recreatie, waar gastvrijheid hoog in het vaandel staat, heeft nu eenmaal veel personeel nodig om de service en beleving op peil te houden.
Een van de oplossingen om de druk wat van de ketel te halen is het automatiseren van processen. Dat zijn vooral handelingen waar de persoonlijke aandacht minder van belang is. We zien bijvoorbeeld al de eerste robots op parken verschijnen. Nu nog vooral in de horeca (bediening) en schoonmaak (logisitiek ondersteuning).
Ook self service is in opkomst, zoals bijvoorbeeld met een receptieloze aankomst. De gasten kunnen bij aankomst direct naar hun huisje / kampeerplek doorrijden, waarbij zij via hun mobiele telefoon kunnen inchecken en de deur openen.