De Vlaamse Regering heeft beslist om het landschap van de eigen musea en van de beeldende kunsten in Vlaanderen grondig te hervormen. Aanleiding is een recente beoordeling van de werking van de eigen musea en de ambitie van Vlaanderen om de sector meer en beter te laten samenwerken. De Vlaamse overheid is van plan om zo’n 23 miljoen euro te besparen op de Vlaamse cultuursector; op een totaalbudget van bijna een half miljard. Vooral de wat kleinere musea zullen hierdoor hard worden geraakt.
Vlaanderen engageert zich om de eigen musea te versterken door ze optimaal te positioneren binnen de beeldende kunsten in Vlaanderen. De eigen musea staan beter bekend als de musea van de Vlaamse Gemeenschap en omvatten het KMSKA, M HKA, Mu.ZEE, Kasteel van Gaasbeek en Roger Raveel Museum.
In het Vlaams Regeerakkoord en in de Beleidsnota Cultuur (2024-2029) benoemt de Vlaamse Regering al de ambitie om een verregaande samenwerking tussen de eigen musea te realiseren. De adviezen van de beoordelingscommissie binnen de meest recente indienronde bevestigen nogmaals dat een versterking van de eigen instellingen en een herijking van de opdracht en de positionering van een aantal musea nodig is.
Toekomstvisie musea en kunstenaars
De Vlaamse Regering start met de invoering van een doordachte toekomstvisie voor de musea van de Vlaamse Gemeenschap en, bij uitbreiding, voor het hele landschap beeldende kunsten.
Dit zal stapsgewijs gebeuren. Vlaanderen erkent het belang van de musea van de Vlaamse Gemeenschap en versterkt op korte termijn hun positionering binnen het kunsten- en erfgoedveld als ‘Museum van Vlaanderen’. Door het versterken, herijken en het verrijken van de eigen musea, komt er een opening om op middellange termijn te werken naar een nieuwe dynamiek voor de actuele kunsten in Vlaanderen. Een nieuw kunstencentrum in Antwerpen zal hier een centrale rol in spelen.
Museum van Vlaanderen
De musea van de Vlaamse Gemeenschap hebben een voorbeeldrol in de kunsten- en erfgoedsector. Zij hebben de opdracht om, binnen de voorwaarden van de sinds 2022 geactualiseerde ICOM-definitie (International Council of Museums), kunst te verzamelen, te bewaren voor toekomstige generaties, te onderzoeken en toegankelijk te maken.
Hoewel de Vlaamse overheid die internationale standaarden bekrachtigt, worden de ambities in de praktijk niet altijd volledig gerealiseerd. De versnippering en onderlinge concurrentie verhindert samenwerking, schaalvergroting en internationalisering. Ook de kloof tussen de eigen musea aan de ene kant en de kunstenaars en het bredere kunstenveld aan de andere kant is de afgelopen jaren groter geworden.
De Vlaamse Regering beslist daarom om de eigen musea te versterken en een meer coherente visie te ontwikkelen voor de toekomst van de beeldende kunsten in Vlaanderen.
Clusters en versterking
De musea van de Vlaamse Gemeenschap krijgen elk een duidelijke opdracht binnen drie clusters. Hierbij gaan we uit van een sterke identiteit en staan samenwerking en wisselwerking centraal. De tijdsafbakeningen en versnippering worden weggewerkt en de groep musea geeft als één geheel een transhistorische kijk op de beeldende kunsten. Samen bieden ze een onschatbare rijkdom aan kunstbeleving.
Het huidige S.M.A.K., Museum Hof van Busleyden en FeliX Art+Eco Museum zullen de groep van eigen musea versterken. Niet alleen hebben die drie instellingen spraakmakende collecties en museumwerkingen, de toevoeging van die instellingen moet zorgen voor een betere spreiding van onze beeldende kunstencollectie. Zo kunnen we een breed publiek bereiken in de belangrijkste Vlaamse kunststeden en creëert Vlaanderen het Museum van Vlaanderen.
Drie grote musea, of ‘bakens’, zullen daarin de referentiepunten worden: KMSKA, S.M.A.K. en Mu.ZEE. Elk baken krijgt een financiële versterking om de ambities waar te maken.
Meer informatie: vlaanderen.be/toekomstvisie-musea