Brusselse Plantentuin Meise trekt kwart miljoen bezoekers

Plantentuin Meise, gelegen in de Groene Gordel van Brussel, verbindt verleden, heden en toekomst van de natuur op bijzondere wijze. Vorig jaar vierde het natuurbelevenispark haar 225-jarige bestaan. Het confronteert bezoekers intensief met thema’s als natuurbehoud, biodiversiteit, klimaatverandering en CO2-uitstoot.

Zo weet het park van heinde en verre ruim een kwart miljoen bezoekers te trekken. Geen sinecure. Directeur publiekswerking Koen Es: ”Ieder seizoen kun je onze tuinen bezoeken, door de diversiteit aan bomen en planten is het juist in de herfst kleurrijke feest”.

De missie van Plantentuin Meise is om planten voor de toekomst te bewaren. Momenteel worden meer dan 20.000 verschillende planten bewaard. Om de kennis over de soortenrijkdom te verspreiden geven ruim veertig gidsen onder andere voor uiteenlopende doelgroepen het hele jaar door rondleidingen. Hoe stimuleer je bezoekers te komen en hoe blijf je hen boeien? Wekelijks activiteiten organiseren zoals kunsttentoonstellingen, workshops schilderen, gps-zoektochten voor scholen, en thema-dagen zoals ‘Het feest van de biodiversiteit’.

Koen Es, studeerde biologie. Hij legt aan de hand van informatiepanelen bij de entree uit hoe de collectie tuinen van Plantentuin Meise is ontstaan.” De huidige locatie van 92 ha. ligt in een parklandschap rond het kasteel Bouchout. Hier is permanent een tentoonstelling te zien is over de geschiedenis van de tuinen.” De Plantentuin Meise is een natuurbelevenispark maar ook een wetenschappelijke instelling waar onderzoek wordt gedaan. De centrale toegangsweg naar het kasteel is onlangs voorzien van klassieke kasseien met aan weerszijden gladde stroken voor vervoer van mindervaliden. Langs deze oprijlaan zijn watercypressen geplant die verderop bij het kasteel terugkomen in het innovatieve project ‘Eilandtuin’.

Natuurbelevenispark

Koen Es: “Onze geschiedenis gaat terug tot 1797. Vorig jaar vierden we onze 225^ste verjaardag. Ons verhaal start in hartje Brussel toen in de Franse tijd in het domein van het Nassaupaleis de Brusselse kruidentuin- Het Hof van Nassau- werd aangelegd. Nadat België onafhankelijk werd (1830), nam in 1870 de Belgische staat de tuin over als ‘Rijksplantentuin’. Sinds 2014 beheert de Vlaamse overheid de Plantentuin als Agentschap Plantentuin Meise. In 1934 verhuisde de tuin van Brussel naar Meise omdat de collecties alsmaar groeiden en de uitbreiding op die locatie moeilijk was door de urbanisatie. “Meise werd de nieuwe locatie omdat daar twee aan elkaar grenzende domeinen, het domein Bouchout en van Meise waren aangekocht door Koning Leopold II voor zijn zus Charlotte die er tot haar dood in 1927 verbleef. Na haar dood nam de Belgische staat deze bezittingen over om er de Plantentuin Meise te vestigen”.

Kathedraaldenken

Koen Es: “Om het voor de bezoekers overzichtelijk te houden, organiseren we onder meer seizoens- en themawandelingen met behulp van gidsen. We zijn immers alles in één: een wetenschappelijke instelling, een plantenpaleis, botanische tuin,  ‘coniferium’ , een historische tuin, zadenbank, herbarium met vier miljoen collectiestukken, Houtlab en Rozentuin. Restauratie , behoud en innovatie gaan bij ons hand in hand. Nieuw project is de realisatie van De Groene Ark. Het heeft te maken met ‘het kathedraaldenken’ dat we propageren:  ‘hoe dragen we de kwaliteit van de natuur over op onze kinderen”.

Zeven highlights

Plantentuin Meise kent meer ‘highlights’, voor het overzicht volgen onderstaand zeven ‘must see’.

1. De recent aangelegde Eilandtuin in de vijver van het kasteel  van Bouchout is een creatie van het Leuvense architectenduo Gijs Van Vaerenbergh (ook bekend van de doorzichtkerk) een meesterwerk dat oud en nieuw harmonisch bijeenbrengt.
2. Zeker de moeite waard is het Houtlab, het biedt een uitgebreid overzicht van de soortenrijkdom van het hout als natuurproduct. Interactieve panelen verrijken de kennis en leerervaring. “Jaarlijks komen hier studenten, vaklieden houtbewerking en timmerlieden hun kennis opfrissen”, aldus Koen Es.  
3. Bij de Orangerie ligt ook de groentetuin met vergeten groenten, compleet met keukens waar kooksessies met ouders en kinderen worden gegeven.
4. De rozentuin, de combinatie van gecultiveerde en wilde rozen. De tuin werpt een nieuw licht op het ontstaan van de roos als bloem, de bakermat is China zo blijkt.  Er zijn twee ontwikkelingen die van de wilde roos en die van de gecultiveerde: wat wij als roos beschouwen is een cultuurvariant.     
5. De Balat-kas, een ontwerp van Alphons Balat, de hofarchitect van koning Leopold II (1854) .
6. Het Plantenpaleis: 13 plantenkassen, geordend naar klimaten en werelddelen. Zo zijn er een lentekas, evolutiekas, tropisch regenwoud en bergregenwoud. Topstukken zijn hier de reuzenaronskelk en de reuzenwaterlelies, de Victoria cruziana. Spectaculair is het slingerende pad hoog door de tropische boomkruinen.
7. Het kasteel Bouchout met de geschiedenis van de ontwikkeling van de Plantentuin Meise.

Al met al is Plantentuin Meise is een onderscheidend fenomeen op het gebied van natuurbehoud en educatie. De enorme diversiteit aan planten, bomen en coniferen is wereldvermaard. Door de concretisering van een creatieve toekomstgericht visie draagt de instelling krachtig bij aan het  inzicht dat de kwaliteit van natuur en milieu van levensbelang is.

Wonderweekend 2023

De gastvrouw van het b&b Amelhof in Meise, vertelde het al toen ze de koffie inschonk: “Regelmatig ga ik er met mijn kleinkinderen heen. Vooral het Houtlab is bijzonder interessant.  Heel bijzonder is het ‘Wonderweekend’ in augustus 2023 met theater, dans en attracties.” Het familiefeest ‘Wonderweekend’ dat dit jaar voor de vijfde keer is georganiseerd, trok ruim 5000 bezoekers: kinderen, vaders, moeders, opa’s en oma’s. Kinderen mochten in zelfgemaakte kartonnen tenten overnachten op het park.

De Plantentuin kent twee officiële ingangen, één aan de dorpskant van Meise en één de (hoofd) ingang aan de regionale hoofdweg. Ze zijn duurzaam gebouwd en multifunctioneel. Er zijn kantoren voor medewerkers en vergaderfaciliteiten voorzien. Vorig jaar zijn de ‘onthaals’ (de ontvangst, receptie en entree) ingrijpend vernieuwd, evenals de centrale ‘dreef’ die naar het kasteel Bouchout leidt.

Coronacrises te boven

De botanische tuinen en hortussen in Nederland en België hebben behoorlijk last gehad van de beperkende maatregelen vanwege de coronacrisis in 2020-2022.  Vergelijkbaar is de Hortus Botanicus in Amsterdam. Die tuin behaalde in 2019 ruim 228.000 bezoekers maar in 2020 en 2021 slechts 90.000 bezoekers. De Hortus van Leiden kreeg in 2019 ruim 180.000, een verdubbeling in tien jaar vergeleken met 2009 (90.000). Volgens Koen Es heeft Plantentuin Meise de crisis goed doorstaan en is zelfs deels opengebleven. Ook Meise wist in 10 jaar het bezoekersaantal te verdubbelen. Het aantal vrijwilligers steeg naar 343 medewerkers.

Meer informatie: www.plantentuinmeise.be

Met dank aan (redacteur): Frits van Wolveren